O jakości mówimy wtedy, gdy wraca do nas klient, a nie produkt.

Prawo żywnościowe w Polsce i Unii Europejskiej – na co warto zwrócić uwagę?

Kwestia bezpieczeństwa żywnościowego jest istotna nie tylko dla spożywców, ale również dla producentów żywności oraz innych podmiotów biorących udział w łańcuchu żywnościowym. Należą do nich nie tylko firmy, które dostarczają produkty spożywcze (dystrybucja, transport), ale również producenci surowców, opakowań do kontaktu z żywnością, sprzętu produkcyjnego oraz - ostatecznie - sprzedawcy.

W niniejszym artykule przyjrzymy się obowiązkowym wymaganiom prawa żywnościowego, przed jakimi stoją organizacje uczestniczące w obrocie żywnością.
Od 1 maja 2004 r. Polska jest członkiem Unii Europejskiej, a więc została zobowiązana do przestrzegania prawa obowiązującego w UE. Zatem podlegamy nie tylko polskiemu prawodawstwu, ale również przepisom unijnym, które mają pierwszeństwo nad prawem krajowym, jeśli w zobowiązaniach traktatowych zastrzeżono taką supremację.

Podstawowe prawo żywnościowe w Polsce

Prawo żywnościowe dotyczące bezpieczeństwa i higieny żywności

Kolejne podstawowe wymagania, jakie należy spełnić, by wyprodukować bezpieczną żywność, zawiera Codex Alimetarius (Kodeks Żywnościowy). Dokument ten określa się jako fundament i zawiera on ogólne wymagania dotyczące produkcji i handlu żywnością w międzynarodowym handlu dla członków WTO (World Trade Organization). Kodeks Żywnościowy zawiera przepisy dotyczące warunków produkcji wstępnej, ogólnego stanu zakładu, obsługi i stanu sanitarnego, w tym nadzoru nad szkodnikami, higieny personelu, transportu żywności, etykietowania i informacji dla konsumenta, szkolenia pracowników.

Innym aktem prawnym, które określa nam szersze wymagania, jakie musimy spełnić jako producenci żywności oraz jako podmioty zajmujące się obrotem produktów spożywczych, jest Rozporządzenie WE 178/2002, potocznie nazywane „konstytucją prawa żywnościowego”. Rozporządzenie to stosuje się do wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności oraz pasz. Oczywiście powyższy dokument zawiera ogólne zasady i obowiązki producenta oraz wyjaśnia definicje z tego obszaru. Opisuje on zagadnienie analizy ryzyka, jej ocenę, zarządzanie oraz informowanie, jak również środki podejmowane w sytuacjach kryzysowych. Omówione tam zostały także zasady ostrożności, odpowiedzialności, identyfikowalności i wycofania żywności z rynku oraz ogólne obowiązki wymagane w handlu żywnością. Dodatkowo znajdziemy również informację nt. powołania i zadań Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności.

Równie ważnym aktem prawa żywnościowego obwiązującego we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej jest Rozporządzenie WE 852/2004. Ustanawia ono ogólne zasady dla przedsiębiorstw sektora spożywczego w zakresie higieny środków spożywczych. Dodatkowo omawiane rozporządzenie m.in:

• określa odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności,
• stosuje się do wszystkich rodzajów środków spożywczych,
• dotyczy wszystkich etapów - od produkcji pierwotnej po wprowadzenie do obrotu,
• wzmacnia procedury oparte na wymaganiach HACCP,
• określa, iż wymogi HACCP powinny być oparte na zasadach zawartych w Codex Alimentarius,
• zawiera ogólne i szczegółowe wymogi higieny,
• opisuje analizę zagrożeń i krytyczne punkty kontroli,
• wyjaśnia kontrole urzędowe,
• określa wytyczne dobrej praktyki higieny.

Prawem żywnościowym stosowanym jedynie w odniesieniu do nieprzetworzonych i przetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego jest Rozporządzenie WE 853/2004. Określa ono m.in.:

• zasady działania zakładów, które produkują żywność pochodzenia zwierzęcego,
• zasady GMP/GHP w zakresie produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego,
• wymogi dotyczące znaków indentyfikacyjnych,
• wymogi dla wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym względem odpowiedzialności, struktury, wymogów higienicznych, przechowywania oraz transportu m.in. dla mięsa zwierząt kopytnych, produktów rybołówstwa, mleka surowego, jaj i innych.

Pozostałymi rozporządzeniami odnoszącymi się do wymagań w zakresie bezpieczeństwa i higieny żywności są:
1) Rozporządzenie WE 2017/625,
2) Rozporządzenie 1881/2006,
3) Rozporządzenie 1069/2009,
4) Rozporządzenie 2073/2005.

Prawo żywnościowe dotyczące materiałów do kontaktu z żywnością

Jako producenci żywności, czy też podmioty wprowadzające do obrotu produkty spożywcze, jesteśmy zobowiązani spełniać wymagania w odniesieniu do materiałów, z którymi kontaktuje się żywność, czyli względem opakowań. Są to:

Prawo żywnościowe w Polsce i UE dotyczące znakowania żywności

Niniejsze rozporządzenia określają wymagania co do znakowania żywności, jakie muszą spełnić wszystkie podmioty działające na rynku w ramach łańcucha żywnościowego. Są to:
1) Rozporządzenie 1169/2011 - prawodawstwo w zakresie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności,
2) Rozporządzenie 828/2014 dotyczące przekazywania informacji na temat nieobecności lub zmniejszonej zawartości glutenu w żywności.

Prawo żywnościowe w Polsce i UE względem oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych

Przedsiębiorca wprowadzając do obrotu produkt, który posiada szczególne właściwości odżywcze, może stosować oświadczenie żywieniowe znajdujące się w załączniku do Rozporządzenia 1924/2006. Spełnienie przez przedsiębiorcę wymagań Rozporządzenia 1924/2006 pomaga konsumentowi zaopatrywać się w żywność z właściwymi i prawdziwymi informacjami umieszczonymi na etykietach produktów.
Prawo żywnościowe dotyczące dodatków do żywności:
1) Rozporządzenie 1331/2008,
2) Rozporządzenie 1332/2008,
3) Rozporządzenie 1333/2008,
4) Rozporządzenie 231/2012,
5) Rozporządzenie 1334/2008.

Podsumowanie

Znajomość prawa żywnościowego niewątpliwie wpływa na jakość i bezpieczeństwo produktu, a wraz ze spełnieniem wymagań klienta gwarantuje zgodność wyrobu. Nasze szkolenia np. z zakresu prawa żywnościowego oraz usługi certyfikacji dostarczają szerokiej wiedzy, wydatnie pomagając w doskonaleniu systemów zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności w Twojej firmie, a w konsekwencji - w dostarczeniu klientowi produktów najwyższej jakości. Doskonale współgra to ze znaną sentencją: „O jakości mówimy wtedy, gdy wraca do nas klient, a nie produkt”. Zatem sukces z jakością osiągniemy poprzez ciągłe doskonalenie swoich umiejętności, systemów zarządzania, procesów oraz znajomość prawa żywnościowego.

Autorka:
Anna Leśniak – Menadżer branży spożywczej w Quality Austria Polska

Więcej informacji branżowych

Artykuł: Kolejne 9 wydanie Globalnego Standardu BRCGS Food – rozszerzenie wymagań w zakresie kultury bezpieczeństwa i autentyczności żywności