23. maj 2023

Bezpieczeństwo na kolei

Certyfikacja ECM - uporządkowanie utrzymania taboru kolejowego

Certyfikat ECM (certyfikat podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie pojazdów) potwierdza organizacyjne i techniczne uporządkowanie w zakresie prowadzenia utrzymania pojazdów szynowych. Jest to już europejski dokument, czytelny na terenie całej Europy. Wcześniej podobne wymagania były prowadzane zgodnie z przepisami różnych krajów.

Certyfikacja ECM jest oczywiście tylko małym fragmentem działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa na kolei. Zatem o jakich uregulowaniach prawnych w ogóle można mówić?

Europejskie podstawy prawne

Na terenie Unii Europejskiej podstawami prawnymi do przeprowadzania certyfikacji ECM są:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/798 – w sprawie bezpieczeństwa kolei,
Rozporządzenie wykonawcze Komisji UE 2019/779 – regulujące zasady funkcjonowania podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie (ECM),
przepisy szczegółowe dotyczące konkretnych technologii utrzymania (np. dla spawania - norma europejska EN 15085, części 1-6 – o spawaniu w wykonawstwie pojazdów szynowych).

Wymogi stawiane przez Rozporządzenie wykonawcze Komisji UE 2019/779 – regulujące zasady funkcjonowania podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie (ECM)

Koleje i firmy eksploatujące pojazdy szynowe są odpowiedzialne za utrzymanie każdego swojego pojazdu szynowego (przez podmiot odpowiedzialny za utrzymanie ECM – Entity in Charge of Maintenance).
Do prowadzenia utrzymania podmioty odpowiedzialne za utrzymanie, od których wymagane jest posiadanie certyfikatu ECM, muszą mieć wdrożony system utrzymania. Ten system utrzymania musi spełniać wymagania Rozporządzenia 2019/779.

Na zdjęciu obok: Stanowisko badań zestawów kołowych (AK)

Funkcje podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie ECM

Są to:

ECM 1: funkcja zarządzania, odpowiedzialność jako firma eksploatująca pojazd szynowy,
ECM 2: funkcja rozwoju utrzymania, odpowiedzialność dla rodzaju budowy pojazdu szynowego i przepisów związanych z utrzymaniem,
ECM 3: funkcja zarządzania utrzymaniem taboru,
ECM 4: funkcja przeprowadzania utrzymania.

Każdy podmiot ECM musi określić czynności istotne dla bezpieczeństwa. Należy rozważyć tu oczywiście prowadzenie spawania i klejenia oraz badania nieniszczące dla pojazdów szynowych.

Na zdjęciu obok: Zestawy kołowe w czasie prowadzenia utrzymania pojazdu (AK)

Podzlecenie funkcji ECM

Funkcja zarządzania (ECM 1) nie może być podzlecana. Można podzlecać funkcje ECM 2 – 4.
Podzlecenie wymaga umowy z podwykonawcą. Podmiot ECM musi ocenić zdolności i kompetencje podwykonawcy. Podmiot ECM musi także czynności podwykonawcy nadzorować.

Wymaganie certyfikacji ECM

Tylko dla ECM 1, dla pojazdów towarowych, certyfikat jest obowiązkowy.
Dla ECM 2 – 4, dla pojazdów towarowych, certyfikat jest dobrowolny.
Dla pozostałych pojazdów – certyfikat jest dobrowolny.

Na zdjęciu obok: Wagon pasażerski w czasie prowadzenia utrzymania pojazdu (AK)

Wymogi w odniesieniu do funkcji zarządzania i przeprowadzania utrzymania ECM (zagadnienia procedur wymaganych od posiadacza certyfikatu ECM)

W systemie utrzymania posiadacza certyfikatu ECM muszą obowiązywać następujące procedury:

procedury przywództwa,
procedury wypełniania obowiązków kierowniczych,
procedury zarządzania ryzykiem,
procedury monitorowania,
procedury ciągłego doskonalenia,
procedura (schemat) odnośnie struktury i odpowiedzialności,
procedura zarządzania kompetencjami,
procedura postępowania z informacjami,
procedura postępowania z dokumentacją,
procedura działań w zakresie zlecania podwykonawstwa.

Na zdjęciu obok: Lokomotywa w czasie prowadzenia utrzymania pojazdu (AK)

Podsumowanie

Certyfikat ECM dotyczy systemu utrzymania, ale w czasie auditu można dochodzić do sprawdzenia coraz bardziej szczegółowych zagadnień, jak na przykład prawidłowości zastosowanych materiałów hutniczych, poprawności kwalifikacji personelu wykonującego klejenie czy zakresu stosowanych badań nieniszczących połączeń spawanych. Wymaga to od auditora stosunkowo szerokiej wiedzy technicznej lub posługiwania się wsparciem ze strony ekspertów w różnych dziedzinach.
Certyfikacje ECM prowadzą różne europejskie jednostki inspekcyjne. Także Quality Austria jest uprawniona do certyfikowania ECM na terenie całej Unii Europejskiej.

Autor:
Adam Krulisz – Ekspert w zakresie kolejnictwa i spawalnictwa w Quality Austria Polska

Piśmiennictwo:
ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2019/779 z dnia 16 maja 2019 r. ustanawiające szczegółowe przepisy dotyczące systemu certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie pojazdów zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/798 oraz uchylające rozporządzenie Komisji (UE) nr 445/2011.