System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy
ISO 45001 - co to jest i co musisz wiedzieć?
Niezależnie od miejsca i charakteru wykonywanej pracy, większość z nas przebywa w niej minimum 8 godzin dziennie. Dlatego też, pracownicy przedsiębiorstw oczekują, aby ich miejsce pracy było bezpieczne i nie wpływało negatywnie na zdrowie. Mówiąc „bezpieczne”, od razu nasuwają się sformułowania: „prawo”, „zasady BHP”, „przepisy BHP” i tak dalej. A czy wśród tych skojarzeń znajduje się również „ISO 45001”?
ISO 45001 - co to jest?
„ISO 45001 – Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania i wytyczne stosowania” to standard wydany w marcu 2018 roku przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną. Norma charakteryzuje wymagania odnoszące się do systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (tj. BHP). Swoim zakresem obejmuje zarówno praktyczne podejście, które przekłada się na bezpieczeństwo ludzi i przedsiębiorstwa, jak również wytyczne dotyczące jej stosowania, by mogło być w sposób ciągły monitorowane i optymalizowane w obszarze BHP. Dzięki takim działaniom zapewniającym bezpieczeństwo w miejscach pracy, przedsiębiorstwa podnoszą swoją konkurencyjność na rynku oraz poprawiają swój wizerunek „w oczach” pracowników oraz klientów.
ISO 45001 - dla kogo jest przeznaczona?
Standard ISO 45001 może mieć zastosowanie w każdym przedsiębiorstwie, niezależnie od jego wielkości, charakteru prowadzonej działalności, czy też rodzaju.
Mając na uwadze czynniki dotyczące:
- kontekstu w jakim działa dane przedsiębiorstwo,
- oczekiwań oraz potrzeb jego pracowników i innych stron zainteresowanych,
norma ISO 45001 ma zastosowanie do ryzyk związanych z obszarem BHP, które są pod stałym nadzorem przedsiębiorstwa.
Warto również zwrócić uwagę, że korzyści wynikające z wdrożenia normy ISO 45001 przekładają się na ułatwienie zarządzania lub panowanie nad wystąpieniem nowych ryzyk i szkód oraz minimalizowanie skutków tych, które już wystąpiły i zapobieganie im poprzez:
- eliminację zagrożeń oraz zmniejszania ryzyk związanych z BHP,
- tworzenia zdrowych oraz bezpiecznych miejsc pracy,
- zmniejszania liczby wypadków,
- wzrostu wiarygodności i konkurencyjności na rynku,
- wzrostu zaufania obecnych i potencjalnych klientów,
- promowania właściwej kultury organizacyjnej związanej z BHP.
Przejście z OHSAS/ISO 18001 do nowej normy ISO 45001
Dotychczas obowiązującymi i stosowanymi standardami, które określały wymagania dla systemu BHP, były:
- BS OHSAS 18001:2017 – standard opublikowany przez British Standards Institution,
- PN-N 18001:2004 – standard polski opublikowany przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN).
Zmiana nastąpiła dnia 12 marca 2018 roku. Wówczas została wydana zharmonizowana norma dotycząca Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy – ISO 45001:2018, która zastępuje poprzednie standardy.
Od oficjalnej daty publikacji ISO 45001:2018 liczony jest też okres przejściowy, by móc dostosować się do nowych wymagań normy. Z założenia wszystkie przedsiębiorstwa, które posiadają certyfikat systemu zarządzania BHP wg wymagań BS OHSAS 18001 oraz PN-N 18001 i chciałyby zachować jego ważność, zobligowane były poddać dotychczas funkcjonujący system procesowi migracji (przejścia) do normy ISO 45001 najpóźniej do dnia 11 marca 2021 roku. Jednak ze względu na pandemię COVID-19 wyznaczono nowy termin przejścia: 30 września 2021. Po tym terminie certyfikaty dla norm BS OHSAS 18001 oraz PN-N 18001 tracą swoją ważność.
Należy zwrócić szczególną uwagę na bezwzględną konieczność zamknięcia całego procesu certyfikacji przed upływem terminu (tj. 30.09.2021), którego niedotrzymanie skutkuje wygaśnięciem ważności certyfikacji.
Warto również dodać, że w czasie trwającej pandemii COVID-19 wszystkie audity w obszarze norm OHSAS 18001, ISO 45001 oraz audit przejścia z OHSAS 18001 na normę ISO 45001, mogą zostać przeprowadzone również w formie auditu zdalnego.
Co różni ISO 45001 od jej poprzednich odpowiedników OHSAS/ISO 18001?
Do głównych zmian, jakie zaszły w normie ISO 45001 w stosunku do poprzednich standardów BHP, należą m.in.:
- Uwzględnienie punktu dotyczącego kontekstu organizacji w zarządzaniu BHP;
- Przyjęcie struktury normy - numeracji rozdziałów, układu wymagań - zgodnej z HLS (jest to ułatwienie dla przedsiębiorstw posiadających więcej systemów zarządzania opartych na normach ISO);
- Przywództwo - zwiększenie nacisku na zaangażowanie i rolę kierownictwa w zarządzaniu BHP, m.in.:
- Kierownictwo przyjmuje pełną odpowiedzialność, by zapobiegać wypadkom przy pracy i innym dolegliwościom zdrowotnym, a także ma zapewnić bezpieczne i higieniczne miejsca pracy / działań;
- Kierownictwo zapewnia, by system zarządzania BHP był zintegrowany z procesami biznesowymi organizacji;
- Poszerzenie wymagań związanych z komunikacją;
- Zwiększenie nacisku na ustanowienia procesów związanych z wprowadzaniem oraz nadzorowaniem planowanych zmian (tymczasowych i stałych) wpływających na działania w obszarze BHP (np. poprzez przeglądanie konsekwencji niezmierzonych zmian);
- W ISO 45001 uwzględniono planowanie ryzyk i szans w odniesieniu do pracowników, innych stron zainteresowanych oraz samego przedsiębiorstwa (m.in. wpływ na ciągłość działania, czy też naruszenie reputacji firmy).
Co łączy ISO 45001 z innymi standardami ISO?
Nowy standard ISO 45001:2018 jest kompatybilny z innymi normami ISO, przez co nie wymaga dodatkowych prac ani inwestycji względem wdrożenia. Z łatwością się łączy z:
- Systemem Zarządzania Jakością – ISO 9001:2015 oraz
- Systemem Zarządzania Środowiskowego – ISO 14001:2015.
Powyższe normy łączy jednolity schemat, który jest zgodny ze standardem HLS (z ang. High Level Structure). Normy wydane po roku 2013, cechuje taka sama budowa struktury – numeracja rozdziałów i układ wymagań. Takie rozwiązanie znacznie ułatwia przedsiębiorstwom zintegrowanie systemów zarządzania: jakością, środowiskiem oraz BHP.
Ponadto, łatwość wdrażania normy ISO 45001 w przedsiębiorstwach oraz jej kompatybilność z innymi standardami umożliwia sprostanie wyzwaniom związanym z postępem technologicznym i realizacją założeń zrównoważonego rozwoju.